Ελλαδα: Οι αντιρρησίες συνείδησης δεν πρέπει να υπάγονται στην αρμοδιότητα των στρατοδικείων και του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ

12 Δεκεμβρίου 2011

Ελλάδα: Οι αντιρρησίες συνείδησης δεν πρέπει να υπάγονται στην αρμοδιότητα των στρατοδικείων και του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας

Η Διεθνής Αμνηστία εκφράζει άλλη μια φορά την έντονη ανησυχία της για τις συνεχιζόμενες παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων των αντιρρησιών συνείδησης στην Ελλάδα. Η οργάνωση καλεί τις ελληνικές αρχές να εναρμονίσουν επιτέλους τη σχετική νομοθεσία και πρακτική με τα ευρωπαϊκά και διεθνή πρότυπα και συστάσεις και να τερματίσουν αμέσως όλες τις διώξεις, τις ποινές φυλάκισης και τα πρόστιμα εναντίον των αντιρρησιών συνείδησης.

Επίσης, η Διεθνής Αμνηστία έχει επανειλημμένα εκφράσει την έντονη ανησυχία της σχετικά με τις εισηγήσεις της Ειδικής Επιτροπής που εξετάζει τη συνδρομή των προϋποθέσεων αναγνώρισης των ενδιαφερομένων ως αντιρρησιών συνείδησης. Η οργάνωση ζητεί να επανεξεταστεί η εν γένει λειτουργία της Ειδικής Επιτροπής.

Η Διεθνής Αμνηστία υπενθυμίζει στις ελληνικές αρχές ότι το δικαίωμα στην αντίρρηση συνείδησης είναι σύμφυτο του δικαιώματος στην ελευθερία σκέψης, συνείδησης και θρησκείας, οι αντιρρησίες συνείδησης ως πολίτες δεν πρέπει να δικάζονται από στρατοδικεία, ο θεσμός της εναλλακτικής υπηρεσίας πρέπει να είναι καθαρά πολιτικής φύσης, εντελώς εκτός της αρμοδιότητας του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας (συμπεριλαμβανομένης της εξέτασης των αιτήσεων των ενδιαφερομένων για αναγνώρισή τους ως αντιρρησιών συνείδησης), και να μην έχει χαρακτήρα τιμωρίας ή διάκρισης εις βάρος των αντιρρησιών συνείδησης, όπως συμβαίνει στην Ελλάδα.

Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων έχει αναγνωρίσει ρητά ότι το δικαίωμα στην αντίρρηση συνείδησης προστατεύεται από το Άρθρο 9 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων περί ελευθερίας σκέψης, συνείδησης και θρησκείας (υπόθεση Bayatyan v. Armenia, απόφαση 01/06/2011). Έχει επίσης κρίνει ότι παραβιάζεται το δικαίωμα σε δίκαιη δίκη (Άρθρο 6 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων) όταν δικάζονται αντιρρησίες συνείδησης από στρατοδικεία (υπόθεση Ercep v. Turkey, απόφαση 22/11/2011).

Παρόλα αυτά, η Ελλάδα εξακολουθεί να παραβιάζει κατάφωρα τα δικαιώματα των αντιρρησιών συνείδησης:

• Στις 13/12/2011 ο Γεράσιμος Κορωναίος δικάζεται με την κατηγορία της ανυποταξίας από το Στρατοδικείο Ιωαννίνων, επειδή αρνείται για ιδεολογικούς λόγους συνείδησης να υπηρετήσει τόσο την στρατιωτική όσο και την εναλλακτική υπηρεσία. Ο Γεράσιμος Κορωναίος κλήθηκε να υπηρετήσει την στρατιωτική του θητεία το Φεβρουάριο του 2008. Αρνήθηκε δημόσια να υπηρετήσει, με δήλωση ολικής άρνησης στράτευσης, τον Οκτώβριο του 2009. Σε αυτή τη δήλωσή του κατήγγειλε επίσης ότι, καίτοι πολίτης, η στρατονομία επισκέφθηκε το σπίτι των γονέων του και επιπλέον απείλησε τη μητέρα του με φυλάκιση, για το λόγο ότι γνωρίζει που βρίσκεται ο γιος της και δεν το λέει. Παρατηρητής της Διεθνούς Αμνηστίας θα παρακολουθήσει τη δίκη.
• Στις 22/09/2011 ο Ευάγγελος Μιχαλόπουλος, ολικός αρνητής στράτευσης για ιδεολογικούς λόγους, δικάστηκε με την κατηγορία της ανυποταξίας σε δεύτερο βαθμό από το Αναθεωρητικό Στρατοδικείο Αθηνών και καταδικάστηκε σε ποινή φυλάκισης τεσσάρων μηνών με τριετή αναστολή.
• Στις 22/03/2011 ο ιδεολογικός αντιρρησίας συνείδησης, Μπάμπης Ακριβόπουλος, καταδικάστηκε από το Ναυτοδικείο Πειραιά για ανυποταξία σε 8μηνη ποινή φυλάκισης, με διετή αναστολή. Ο Μπάμπης Ακριβόπουλος αρνήθηκε, για λόγους συνείδησης, να υπηρετήσει την τιμωρητική εναλλακτική υπηρεσία.
• Στις 23/02/2011 αναβλήθηκε η εκδίκαση από το Στρατοδικείο Αθηνών της υπόθεσης του ιδεολογικού αντιρρησία συνείδησης, Αβραάμ Πουλιάση, για την κατηγορία της ανυποταξίας. Ο Αβραάμ Πουλιάσης, ο οποίος δεν είναι πλέον υπόχρεος στράτευσης, καθότι 48 ετών σήμερα, κλήθηκε για στρατιωτική θητεία πριν το 1998, όταν δεν υπήρχε ακόμα εναλλακτική υπηρεσία, και αρνήθηκε να στρατευθεί.
• Στις 06/12/2011 ο Κ.Κ. προσέφυγε στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων κατά της απόφασης του Υπουργού Εθνικής Άμυνας, που απέρριψε στις 05/04/2004, κατόπιν αρνητικής γνωμοδότησης της Ειδικής Επιτροπής, την αίτησή του να αναγνωριστεί ως αντιρρησίας συνείδησης, επειδή ο αιτών «δεν ανήγαγε πειστικά τις απόψεις του για τις οποίες εναντιώνεται στην στράτευση σε γενική αντίληψη περί ζωής, ούτε παρουσίασε δράση και εν γένει στάση ζωής χαρακτηριστικά αντίστοιχη με ιδεολογικές πεποιθήσεις που τον εμποδίζουν να εκπληρώσει τις στρατιωτικές του υποχρεώσεις». Ο Κ.Κ. είχε καταθέσει την αίτηση αυτή για ιδεολογικούς λόγους συνείδησης στις 23/05/2003, κατόπιν της κλήσεώς του να υπηρετήσει την στρατιωτική του θητεία. Στις 17/05/2004 κατέθεσε αίτηση ακύρωσης κατά της απόφασης του Υπουργού Εθνικής Άμυνας στο Συμβούλιο της Επικρατείας, η οποία εξετάστηκε στις 02/06/2008 και απορρίφθηκε στις 08/03/2010.
• Στις 29/08/2011 απορρίφθηκε από τον Υπουργό Εθνικής Άμυνας, κατόπιν αρνητικής γνωμοδότησης της Ειδικής Επιτροπής, η αίτηση του Γεώργιου Κεραμυδά να αναγνωριστεί ως αντιρρησίας συνείδησης, επειδή ο αιτών «δεν συνέδεσε το εσωτερικό του φρόνημα με συγκεκριμένες πράξεις που υπαγορεύονται από τις ιδεολογικές του πεποιθήσεις και εν γένει δεν παρουσίασε στάση ζωής χαρακτηριστικά αντίστοιχη με τις πεποιθήσεις που υποστηρίζει και που τον εμποδίζουν να εκπληρώσει τις στρατιωτικές του υποχρεώσεις ενόπλως». Ο Γεώργιος Κεραμυδάς είχε καταθέσει την αίτηση αυτή για ιδεολογικούς λόγους συνείδησης στις 12/11/2010. Στις 17/10/2011 κατέθεσε αίτηση ακύρωσης κατά της απόφασης του Υπουργού Εθνικής Άμυνας στο Συμβούλιο της Επικρατείας.
• Στις 29/08/2011 απορρίφθηκε από τον Υπουργό Εθνικής Άμυνας, κατόπιν αρνητικής γνωμοδότησης της Ειδικής Επιτροπής, η αίτηση του Δημήτριου Καμπάση να αναγνωριστεί ως αντιρρησίας συνείδησης, επειδή ο αιτών «δεν συνέδεσε το εσωτερικό του φρόνημα με συγκεκριμένες πράξεις που υπαγορεύονται από τις θρησκευτικές του πεποιθήσεις και εν γένει δεν παρουσίασε στάση ζωής χαρακτηριστικά αντίστοιχη με τις θρησκευτικές πεποιθήσεις (Μάρτυρας του Ιεχωβά) που υποστηρίζει και που τον εμποδίζουν να εκπληρώσει τις στρατιωτικές του υποχρεώσεις ενόπλως». Τον Οκτώβριο του 2011 ο Δημήτριος Καμπάσης κατέθεσε αίτηση ακύρωσης κατά της απόφασης του Υπουργού Εθνικής Άμυνας στο Συμβούλιο της Επικρατείας.
• Στις 04/10/2010 και στις 29/11/2010 εκδικάστηκαν στο Συμβούλιο της Επικρατείας οι υποθέσεις των Χριστιανών Μαρτύρων του Ιεχωβά, Νικόλαου Ταταρίδη και Ευγένιου Κελεσίδη, αντίστοιχα, και εκκρεμούν οι αποφάσεις. Και στις δύο περιπτώσεις οι αιτήσεις για πού έγιναν το 2009 για την υπαγωγή στις διατάξεις της εναλλακτικής υπηρεσίας λόγω θρησκευτικών πεποιθήσεων απορρίφθηκαν με την αιτιολογία ότι είχαν προηγουμένως διαμείνει μια νύχτα σε στρατόπεδο, περιμένοντας την ιατρική εξέταση που θα καθορίσει αν είναι κατάλληλοι για στρατιωτική θητεία.
• Στις 23/01/2012 εκδικάζεται στο Συμβούλιο της Επικρατείας για τρίτη φορά η υπόθεση του Χριστιανού Μάρτυρα του Ιεχωβά, Δημήτριου Πιτσικάλη, του οποίου η αίτηση να αναγνωριστεί ως αντιρρησίας συνείδησης για θρησκευτικούς λόγους απορρίφθηκε το 2000 με την αιτιολογία ότι δεν προσήλθε εμπρόθεσμα για τις ιατρικές εξετάσεις.
• Στις 25/01/2010 εκδικάστηκε στο Συμβούλιο της Επικρατείας η υπόθεση του Νικόλαου Βλαχάκη και αναμένεται η απόφαση. Η αίτηση του Νικόλαου Βλαχάκη να αναγνωριστεί ως έφεδρος αντιρρησίας συνείδησης για θρησκευτικούς λόγους απορρίφθηκε το 2003 με την αιτιολογία ότι είχε υπηρετήσει ένοπλη στρατιωτική θητεία (πριν γίνει Χριστιανός Μάρτυρας του Ιεχωβά).
• Στις 12/01/2012 δικάζεται από το Ναυτοδικείο Πειραιά με την κατηγορία της λιποταξίας για δεύτερη φορά ο Νικόλαος Ξιάρχος ο οποίος ήταν επαγγελματίας στρατιωτικός και έγινε αντιρρησίας συνείδησης για θρησκευτικούς λόγους αφού βαφτίστηκε Χριστιανός Μάρτυρας του Ιεχωβά. Την πρώτη φορά, τον Σεπτέμβριο του 2008, ο Νικόλαος Ξιάρχος καταδικάστηκε από το Αναθεωρητικό Στρατοδικείο Αθηνών σε ποινή φυλάκισης 3 ετών με πενταετή αναστολή για λιποταξία. Στις 16/02/2011 εκδικάστηκε από το δικαστικό συμβούλιο του Αναθεωρητικού Στρατοδικείου Αθηνών η έφεση του Νικολάου Ξιάρχου κατά του παραπεμπτικού βουλεύματος του δικαστικού συμβουλίου του Ναυτοδικείου Πειραιά για την δεύτερη λιποταξία, και τον Μάρτιο του 2011 εκδόθηκε απορριπτικό βούλευμα και του επιβλήθηκε εγγυοδοσία ύψους 3.000 ευρώ την οποία και πλήρωσε. Στην δίκη της 12/01/2012 θα παρευρεθεί παρατηρητής της Διεθνούς Αμνηστίας.
• Στις 12/03/2012 εκδικάζεται στο Συμβούλιο της Επικρατείας η αίτηση ακύρωσης που υπέβαλε ο Χριστιανός Μάρτυρας του Ιεχωβά, Ωανάσης Καλαϊτσίδης, στις 20/09/2010 κατά της από 13/08/2010 κλήσης για κατάταξη του Α’ Στρατολογικού Γραφείου Θεσσαλονίκης. Ο Ωανάσης Καλαϊτσίδης είχε αναγνωριστεί ως αντιρρησίας συνείδησης και είχε αρχίσει να υπηρετεί εναλλακτική υπηρεσία. Στις 06/03/2003 εγκατέλειψε την υπηρεσία του λόγω σοβαρών προβλημάτων υγείας της μητέρας του και τον Απρίλιο του 2003 ζήτησε από το Α΄ Στρατολογικό Γραφείο Θεσσαλονίκης να του δοθεί αναβολή εκπληρώσεως της εναλλακτικής υπηρεσίας, αλλά τελικώς, αντί της αναβολής του επιδόθηκε σημείωμα κατάταξης στις Ένοπλες Δυνάμεις.

Πληροφορίες υποβάθρου

Η Ελλάδα, παρά τις βελτιώσεις του Νόμου 3883/2010 και την απόφαση του Υπουργού Εθνικής Άμυνας για μείωση της διάρκειας της εναλλακτικής υπηρεσίας στους 15 μήνες, εξακολουθεί να μη συμμορφώνεται με τις διεθνείς υποχρεώσεις της. Η Ελλάδα συνεχίζει να διατηρεί το θεσμό υπό στρατιωτική αρχή, να δικάζει τους αντιρρησίες συνείδησης σε στρατοδικεία και μάλιστα επανειλημμένα για την ίδια πράξη, να έχει εναλλακτική υπηρεσία τιμωρητικού χαρακτήρα για τη συντριπτική πλειονότητα των στρατεύσιμων, να μην αναγνωρίζει το δικαίωμα στην αντίρρηση συνείδησης στους επαγγελματίες στρατιωτικoύς, και να μην παρέχει επαρκή και έγκαιρη πληροφόρηση για το δικαίωμα στην αντίρρηση συνείδησης και τον τρόπο απόκτησης της ιδιότητας του αντιρρησία συνείδησης.

Με τις επανειλημμένες διώξεις των αντιρρησιών συνείδησης, η Ελλάδα παραβιάζει, εκτός των άλλων, και το Άρθρο 14.7 του Διεθνούς Συμφώνου για τα Ατομικά και Πολιτικά Δικαιώματα, το οποίο ορίζει ότι «κανένας δεν πρέπει να δικάζεται ή να τιμωρείται ξανά για αδίκημα για το οποίο έχει τελεσίδικα καταδικαστεί ή αθωωθεί σύμφωνα με το δίκαιο και τον κώδικα ποινικής δικονομίας κάθε χώρας». Όσον αφορά τη φυλάκιση των αντιρρησιών συνείδησης, η Ομάδα Εργασίας του Ο.Η.Ε. για την Αυθαίρετη Κράτηση έχει κρίνει ότι συνιστά μια μορφή αυθαίρετης κράτησης (Γνώμη 16/2008 για Τουρκία, Γνώμη 8/2008 για Κολομβία, Γνώμη 24/2003 για Ισραήλ και Γνώμη 36/1999 για Τουρκία).

Αναλυτικά, οι συστάσεις της Διεθνούς Αμνηστίας για τον ελληνικό νόμο για την αντίρρηση συνείδησης στη Δημόσια Δήλωση «Ελλάδα: Νέος νόμος για την αντίρρηση συνείδησης – Νέα χαμένη ευκαιρία;», 13/09/2010 και στην Αναφορά για την Οικουμενική Περιοδική Αξιολόγηση της Ελλάδας από τον ΟΗΕ, 08/11/2010.

Αντίστοιχα, η Διεθνής Αμνηστία απευθύνει συστάσεις για την αντίρρηση συνείδησης σε άλλες χώρες, ενδεικτικά: Τουρκία, Αρμενία, Ισραήλ, ΗΠΑ, Καναδάς, Λευκορωσία, Τουρκμενιστάν, Νότια Κορέα. Επίσης, αυτές τις ημέρες η Διεθνής Αμνηστία, στο πλαίσιο του ετήσιου Παγκόσμιου Μαραθωνίου Γραμμάτων, καλεί σε επιστολές συμπαράστασης προς τον Halil Savda, υπερασπιστή των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και αντιρρησία συνείδησης στην Τουρκία, ο οποίος αντιμετωπίζει διαρκή κίνδυνο φυλάκισης, επειδή εκφράζει δημόσια την υποστήριξή του στους αντιρρησίες συνείδησης και την αντίθεσή του στην υποχρεωτική στρατιωτική θητεία.

Γραφείο Τύπου και Προβολής